Betelgeuze in een zwaktefase

Betelgeuze, de hoofdster van Orion, heeft sinds afgelopen maart 60% van zijn helderheid verloren – zijn visuele helderheid staat op een historisch dieptepunt en zijn helderheid daalt momenteel nog steeds.

Betelgeuze is al lang als halfregelmatige veranderlijke ster bekend. De American Association of Variable Observers (AAVSO) registreerde een all-time maximum van 0.2m in 1933 en 1942. De tot nu toe diepste gemeten minima lagen bij 1.2m in 1927 en 1941. Schattingen van deze week zetten Betelgeuze op een helderheid van 1.2 tot zelfs 1.5m, nauwelijks nog helderder dan Bellatrix, de rechter schouder van Orion.

Visuele helderheid van Betelgeuze sinds maart 2019 (AAVSO)

Betelgeuze is een rode superreus, een van de grootste bekende sterren, met 1,5 miljard keer het volume van de Zon die, mocht hij op de plaats van de Zon staan, tot aan de baan van Jupiter zou reiken. De helderheidsschommelingen zijn aan pulsaties van deze superreus te wijten, die trouwens een ‘hete’ kandidaat voor een supernova in een niet al te verre toekomst is (volgens astronomische tijdschalen).

Deze foto, gemaakt met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), toont Betelgeuze. Bij waarnemingen in millimetergolflengtes presenteert de ster zich ongeveer 1400 keer zo groot als onze zon. Als vergelijking zijn delen van het Zonnestelsel ingetekend. Betelgeuse zou alle vier aardachtige planeten – Mercurius, Venus, Aarde en Mars – en zelfs de gasreus Jupiter inslikken. Alleen Saturnus zou buiten zijn oppervlak staan. (ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/E. O’Gorman/P. Kervella)

Het is zeker de moeite om nu regelmatig naar Betelgeuze te kijken en de ontwikkeling te volgen. Geschikte sterren voor een vergelijking zijn bijvoorbeeld Bellatrix (1.6m) en Pollux (1.2m)